KOOPERATİFLERDE ÖNEMLİ SAYILAR ve SÜRELER

 Madde 2 – (Değişik: 15/2/2018-7099/7 md.) 

• Bir kooperatif en az 7 ortak tarafından imzalanacak anasözleşme ile kurulur.

Madde 4 – Kooperatif anasözleşmesinde aşağıdaki hususlara ait hükümlerin yer alması gerektir.

4. Ortakların pay tutarı ve kooperatif sermayesinin ödenme şekli, nakdi sermayenin en az 1/4 nün peşin ödenmesi,

1. Ortaklığa girme şartları ve ortak sayısı:

• Yönetim kurulu başvuruyu bir ay içinde sonuçlandırır ve başvuru sahibine kararı taahhütlü mektupla veya elden imza karşılığında tebliğ eder. 

II – Ortaklıktan çıkmanın sınırlandırılması: 

Madde 11 – Kooperatiften çıkma hakkının kullanılması, anasözleşme ile en çok 5 yıl için sınırlandırılabilir. Haklı ve önemli sebeplerle bu süreden evvel çıkabileceği hususunda anasözleşmeye hüküm konulabilir. 

III – Bildirme süresi ve çıkma zamanı: 

Madde 12 – Çıkış, ancak bir hesap senesi sonu için ve en az 6 ay önceden haber verilerek yapılır. Anasözleşmede daha kısa bir süre belirtilip hesap senesi içinde çıkışa müsaade edilebilir. 

C) Ortaklıktan çıkarılma esasları ve itiraz: 

Madde 16 – (Değişik birinci fıkra: 6/10/1988 - 3476/4 md.) 

• Kararın onaylı örneği, çıkarılan ortağa tebliğ edilmek üzere, on gün içinde notere tevdi edilir.

• Bu ortak tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde itiraz davası açabilir. 

• Tebliğ edilen karar, yönetim kurulunca verilmiş ise ortak, üç aylık süre içinde genel kurula da itiraz edebilir. 

• Üç aylık süre içinde, genel kurula veya mahkemeye başvurmak suretiyle itiraz edilmeyen çıkarılma kararları kesinleşir. 

D) Kooperatiften çıkan veya çıkarılan ortaklarla hesaplaşma süresi ve yükümlülük:

Madde 17 – 

Kooperatifin mevcudiyetini tehlikeye düşürecek nitelikteki iade ve ödemeler, anasözleşmede daha kısa bir süre tespit edilmiş olsa bile genel kurulca üç yılı aşmamak üzere geciktirilebilir. Bu durumda kooperatifin muhik bir tazminat isteme hakkı saklıdır. 

• Çıkan veya çıkarılan ortaklar ile mirasçılarının alacak ve hakları bunları isteyebilecekleri günden başlayarak beş yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.

B) Ortaklık payları, şahsi alacaklılar: 

Madde 19 – 

• Kooperatife giren her şahıstan en az bir ortaklık payı alınması gerekir. 

• Bir ortaklık payının değeri 100 Türk lirasıdır. Kooperatife giren ortaklar en çok 5000 pay taahhüt edebilirler. 

• Kooperatifler üst kuruluşuna iştirak edenler ise en az 50 pay taahhüt ederler. 

(Değişik dördüncü cümle:21/10/2021-7339/2 md.) 

• Senetle temsil edilmeyen paylar 100 Türk lirası itibar olunur.

C) Ayni sermaye: 

1. Değer biçme, bilirkişi: 

Madde 21 – 

Anasözleşmede aynların değeri tespit edilmemiş ise, bu tespit kurucular tarafından toplantıya çağrılacak ilk genel kurulda ortak adedinin 2/3 ünü temsil eden ortakların çoğunluğu ile seçilecek bilirkişi tarafından yapılır. Kuruluştan sonra girecek ortakların ayn nevinden sermaye koymaları halinde bu çağrı yönetim kurulu tarafından yapılır. 

Ortakların, 2/3 ünün birleşmesi mümkün olmayan hallerde bilirkişinin seçimi sulh hukuk mahkemesinden istenir. 

Seçilen bilirkişi veya bilirkişiler tarafından verilen rapora karşı tebliğ tarihinden itibaren bir hafta içinde mahalli sulh hukuk mahkemesine itiraz edebilirler. Mahkemenin vereceği karar kesindir.

2. Karar nisabı, raporların kabulü: 

Madde 22 – 21 inci madde gereğince atanan bilirkişi, gereken raporları düzenleyip verdikten sonra yapılacak genel kurul toplantısında, konu görüşülür. Çağrı mektuplarına bilirkişi raporunun bir örneği eklenir. Ortak sayısının en az yarısının asaleten ve temsilen toplantıda bulunması şartiyle bilirkişi raporları okunup incelendikten ve gereğinde ayn nevinden sermaye koyan kimselerin ve devralınacak işletmenin veya aynların sahibinin açıklamaları dinlendikten sonra değerlerinin aynen kabul veya reddine, yahut ilgililerin muvafakatiyle değerlendirilmesine çoğunlukla karar verilir. 

Ç) Hak ve vecibelerde eşitlik: 

Madde 23 – Ortaklar bu kanunun kabul ettiği esaslar dahilinde hak ve vecibelerde eşittirler. 

1. Bilgi edinmek hakkı, bilanço: 

Madde 24 – (Değişik birinci fıkra: 21/10/2021-7339/3 md.) Yönetim kurulu yıllık faaliyet raporu, bilanço, gelir-gider farkı hesapları ve denetçilerin 66 ncı ve 69 uncu madde hükümlerine uygun olarak tanzim edecekleri raporlar, genel kurulun yıllık toplantısından en az 15 gün öncesinden itibaren bir yıl süre ile kooperatif merkezinde, varsa şubelerinde ve elektronik ortamda KOOPBİS’te ortakların tetkikine amade tutulur. (Değişik ikinci fıkra: 21/10/2021-7339/3 md.) 

3. Genel kurul toplantılarına katılma hakkı: 

Madde 26 – (Değişik: 6/10/1988 - 3476/6 md.) Üç ay evvel ortak olmayanlar hariç her ortak genel kurula katılma hakkına sahiptir. Yapı kooperatiflerinde genel kurul toplantılarına katılmak için bu şart aranmaz.

D) Ortakların ödev ve sorumlulukları: 

I – Süre ve ortaklığın yok olması:

Madde 27 – Ortakların yüklendikleri paylar için ödeyebilecekleri para tutarını anasözleşme belirtir. Kooperatif, sermaye yüklemlerinde borçlu veya sair ödemelerle yükümlü bulunan ortaklarından elden yazılı olarak veya taahhütlü mektupla, bu husus mümkün olmazsa ilanla ve münasip bir süre belirterek yükümlerini yerine getirmelerini ister. İlk isteğe uymayan ve ikinci istemeden sonra da bir ay içinde yükümlerini yerine getirmeyenlerin ortaklığı kendiliğinden düşer. 

8. Bir ortağın ayrılmasından veya kooperatifin dağılmasından sonra sorumluluk: 

Madde 36 – Sınırsız veya sınırlı sorumlu bir ortak ölür veya diğer bir sebeple kooperatiften ayrılışının kesinleştiği tarihten başlayarak bir yıl veya anasözleşme ile tespit olunan daha uzun bir süre içinde kooperatif iflas ettiği takdirde, ayrılmasından önce doğmuş olan borçlar için ortak sorumluluktan kurtulamaz. Aynı şartlar altında veya aynı süre içinde ek ödeme yükümü de mevcut olmakta devam eder. Bir kooperatif dağılırsa, dağılmanın Ticaret Siciline tescilinden başlayarak bir yıl veya anasözleşmede tespit olunan daha uzun bir süre içinde kooperatifin iflasının açılmasına karar verilmesi halinde ortaklar aynı şekilde ek ödemelerle birlikte sorumludurlar.

9. Sorumlulukta zamanaşımı: 

Madde 37 – Alacaklıların, ortakların şahsi sorumluluklarından doğan isteme hakları, daha önce kanuni bir hüküm gereğince düşmedikçe iflas işlemlerinin sona ermesinden başlayarak daha bir yıl süre ile alacaklılardan her biri tarafından ileri sürülebilir. Ortakların birbirine olan rücu hakları da bu hakka vücut veren ödemenin yapıldığı andan başlamak üzere bir yıl içinde zamanaşımına uğrar.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 

Kooperatif Hesapları 

A) Gelir gider farkları, bölünmesi ve paylara faiz verilmesi: 

Madde 38 – Anasözleşmede aksine hüküm bulunmadığı takdirde ortaklarla yapılan muamelelerden bir yıllık faaliyet sonunda elde edilen hasılanın tamamı gelir gider farkı olarak kooperatifin yedek akçelerine eklenir. Gelir gider farkının ortaklar arasında bölüşülmesi öngörülmüş ise bu bölünme ortakların muameleleri oranında yapılır. (Değişik: 6/10/1988 - 3476/7 md.) Gelir-gider farkının en az % 50'si ortaklara dağıtıldıktan sonra, ortakların sermaye paylarına genel kurul kararı ile Devlet Tahvillerine verilen en yüksek faiz haddini geçmemek üzere faiz ödenebileceği anasözleşme ile hükme bağlanabilir. (Değişik: 6/10/1988 - 3476/7 md.) 

Bir yıllık faaliyet neticeleri menfi olduğu takdirde açık, yedek akçelerden ve bunların kafi gelmemesi halinde ek ödemelerle veya ortak sermaye paylarıyla karşılanır. Menfi neticeler ortadan kaldırılmadıkça gelir gider farkı ve faiz dağıtımı yapılamaz.

B) Yedek akçe ayırımı: 

Madde 39 – (Değişik birinci fıkra: 6/10/1988 - 3476/8 md.) Gelir-gider farkının en az % 10'u yedek akçeye, kooperatif üst kuruluşlarında ise buna ilaveten en az % 5'i fevkalade yedek akçeye ayrılmadıkça ortaklara dağıtım yapılmaz. Yedek akçelerin ortaklara dağıtılacağına dair anasözleşmeye konacak hükümler muteber değildir. 

BEŞİNCİ BÖLÜM 

Kooperatif Organları

A) Genel kurul: 

II – Çağrı: 

2. Ortakların isteği, bakanlıkların çağrısı, mahkemenin izni: 

Madde 44 – Dört ortaktan az olmamak kaydıyle ortak sayısının en az onda birinin isteği üzerine Genel Kurul toplantıya çağrılır. Yönetim Kurulu bu isteği en az on gün içinde yerine getirmediği takdirde, istek sahiplerinin müracaatı üzerine veya doğrudan doğruya Ticaret Bakanlığı tarafından, yapı kooperatiflerinde de İmar ve İskan Bakanlığı tarafından Genel Kurul toplantıya çağrılabilir. 

3. Şekil: 

Madde 45 – (Değişik: 4/10/1988 - 3476/11 md.) Genel kurul olağan ve gerektiğinde olağanüstü olarak toplanır. Olağan toplantının her hesap devresi sonundan itibaren 6 ay içinde ve en az yılda bir defa yapılması zorunludur. (Ek cümle: 18/6/2017-7033/9 md.) Ancak, usul ve esasları ilgili Bakanlıkça yapılacak düzenlemede gösterilmek üzere; kooperatif üst kuruluşuna ortak olunması ve genel kurul toplantısının gündemine konuyla ilgili madde konulması şartıyla, olağan genel kurul toplantıları en fazla iki hesap dönemini kapsayacak şekilde ve birleştirilerek yapılabilir. 

Genel kurul, anasözleşmede gösterilen şekil ve surette toplantıya çağrılır. Toplantı nisabı anasözleşmede gösterilir. Ancak yapı kooperatiflerinin genel kurul toplantılarında ortakların en az 1/4'ünün şahsen veya temsilen hazır bulunmaları şarttır. Genel kurul toplantı tarihi, yeri ve gündemi toplantıdan en az 15 gün önce ilgili bakanlığa ve mülki idare amirliğine yazılı olarak bildirilir. 

III – Gündem: 

Madde 46 – (Değişik: 6/10/1988 - 3476/12 md.) Toplantı çağrısına ve ilana gündem yazılır. Anasözleşmenin değiştirilmesi bahis konusu ise, yapılacak ilanda değiştirilecek maddelerin numaralarının yazılması ile yetinilir. Dörtten az olmamak üzere ortakların en az 1/10'u tarafından genel kurul toplantısından en az 20 gün önce yazılı olarak bildirilecek hususların gündeme konulması zorunludur. Gündemde olmayan hususlar görüşülemez. 

Ancak, kooperatife kayıtlı ortakların en az 1/10'unun gündem maddelerinin görüşülmesine geçilmeden önce yazılı teklifte bulunmaları halinde, hesap tetkik komisyonunun seçilmesi, bilanço incelemesinin ve ibranın geriye bırakılması, çıkan veya çıkarılan ortaklar hakkında karar alınması, genel kurulun yeni bir toplantıya çağrılması ve kanun, anasözleşme ve iyiniyet esasları ile genel kurul kararlarına aykırı olduğu ileri sürülen yönetim kurulu kararlarının iptali, yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerin azli ve yerlerine yenilerinin seçilmesi ile ilgili hususlar, genel kurula katılanların yarıdan bir fazlasının kabulü ile gündeme alınır.

V – Oy hakkı: 

1. Genel olarak: 

Madde 48 – Genel Kurulda her ortak yalnız bir oya sahiptir. (Ek fıkra: 3/6/2010-5983/1 md.) Esnaf ve sanatkârlar kredi ve kefalet kooperatifleri hariç olmak üzere, ortak sayısı 500’den fazla olan kooperatiflerin ve üst kuruluşlarının genel kurul toplantılarındaki yönetim ve denetim kurulu belirleme seçimleri, gizli oy açık tasnif esasına göre yapılır. 

Kooperatiflerin organ seçimlerinde her ortak, en fazla bir ortağı temsilen oy kullanabilir. 

2. Temsil: 

Madde 49 – Anasözleşmede açıklama bulunduğu takdirde, bir ortak yazı ile izin vermek suretiyle Genel Kurul toplantısında oyunu ancak başka bir ortağa kullandırabilir. Bir ortak Genel Kurulda birden fazla ortağı temsil edemez. Üye sayısı 1000 in üstünde olan kooperatiflerde anasözleşme ile her ortağın en çok 9 olmak üzere birden fazla başka ortağı temsil edebileceği öngörülebilir. 

VI – Kararlar: 

1. Genel olarak: 

Madde 51 – Kanun veya anasözleşmede aykırı hüküm bulunmadıkça Genel Kurul kararlarında ve seçimlerde oyların yarıdan bir fazlasına itibar olunur. Kooperatifin dağılması veya diğer bir kooperatifle birleşmesi ve anasözleşmenin değiştirilmesi kararlarında fiilen kullanılan oyların 2/3 ü çoğunluğu gereklidir. Anasözleşme, bu kararların alınması için oy çoğunluğu hakkında daha ağır hükümler koyabilir.

2. Ortakların paylarının artırılması: 

Madde 52 – (Değişik: 8/6/1981 - 2475-1 md.) Ortakların şahsi sorumluluklarının ağırlaştırılması veya ek ödeme yükümleri ihdası hakkında alınacak kararlar için bütün ortakların 3/4'ünün rızası gereklidir. (Değişik: 6/10/1988 - 3476/13 md.) Ancak, kamu kuruluşlarından kredi alan kooperatiflerin kredi miktarının artırılmasından yararlanmak üzere alacakları kararlarda bu şart aranmaz ve 51 inci maddenin birinci fıkrası hükmü uygulanır. 

Kararlar, ilandan başlayarak üç ay içinde kooperatiften çıktıklarını bildirmeleri halinde bunlara katılmayan ortakları bağlamaz. Bu takdirde kooperatiften çıkma beyanı, kararın yürürlüğe girdiği tarihten başlamak üzere hüküm ifade eder. Bu suretle kooperatiften çıkma hakkının kullanılması, bir ayrılma tazminatı ödenmesine bağlı kılınamaz.

3. Kararların bozulması ve şartlar: 

Madde 53 – Aşağıda yazılı kimseler kanuna, anasözleşme hükümlerine ve iyi niyet esaslarına aykırı olduğu iddiası ile Genel Kurul kararları aleyhine, toplantıyı kovalayan günden başlamak üzere bir ay içinde, kooperatif merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemeye başvurabilirler. 

B) Yönetim kurulu: 

I – Ödevi ve üye sayısı: 

Madde 55 – Yönetim Kurulu, kanun ve anasözleşme hükümleri içinde kooperatifin faaliyetini yöneten ve onu temsil eden icra organıdır. Yönetim Kurulu en az üç üyeden kurulur. Bunların ve yedeklerinin kooperatif ortağı olmaları şarttır. (Ek üçüncü fıkra:21/10/2021-7339/5 md.) Çalışma konusu, ortak sayısı ve ciro gibi kıstaslara göre belirlenen kooperatiflerin yönetim kurulu üyeleri ve yedeklerinin, seçilmelerini takiben en geç dokuz ay içinde kooperatifçilik eğitim programını tamamlamaları şarttır. 

III – Üyelik süresi: 

Madde 57 – Yönetim Kurulu üyeleri en çok 4 yıl için seçilebilirler. Anasözleşmede aksine hüküm yoksa tekrar seçilmeleri caizdir. 

(1) V – Kooperatifin aczi halinde yapılacak işler:

Madde 63 – Kooperatifin aczi halinde bulunduğunu kabul ettirecek ciddi sebepler mevcut ise yönetim kurulu piyasada cari fiyatlar esas olmak üzere, derhal bir ara bilançosu tanzim eder. Son yılın bilançosu veya daha sonra yapılan bir tasfiye bilançosu veyahut daha yukarda sözü geçen ara bilançosu kooperatif mevcudunun, borçlarını artık karşılamayacağını belirtiyorsa yönetim kurulu, Ticaret Bakanlığına ve yapı kooperatiflerinde İmar ve İskan Bakanlığına da keyfiyeti bildirir ve genel kurulu derhal olağanüstü toplantıya çağırır. Pay senetleri çıkarılmış olan bir kooperatifte son yılın bilançosunda kooperatif varlığının yarısı karşılıksız kalırsa yönetim kurulu derhal genel kurulu toplantıya çağırarak durumu ortaklara arz eder. Aynı zamanda ilgili mahkemeye, Ticaret Bakanlığına ve yapı kooperatiflerinde İmar ve İskan Bakanlığına da bilgi verir. Ancak, ortakları ek Ödemelerle yükümlü olan kooperatiflerde, bilançoda tespit edilen açık, üç ay içinde ortakların ek ödemeleriyle kapanmadığı takdirde Ticaret Bakanlığı ve yapı kooperatiflerinde İmar ve İskan Bakanlığı da haberdar edilir. 

(Değişik: 28/2/2018-7101/52 md.) Malî durumun düzeltilmesinin mümkün görülmesi hâlinde yönetim kurulu veya alacaklılardan biri konkordato da talep edebilir. Bu takdirde 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflâs Kanununun 285 inci ve devamı maddeleri uygulanır.

C) Denetçiler:

I – Seçim: 

Madde 65 – (Değişik:21/10/2021-7339/8 md.) Denetçi, genel kurul namına kooperatifin bütün işlem ve hesaplarını tetkik eder. Genel kurul tarafından, denetleme organı olarak görev yapmak üzere en fazla dört yıl için en az bir denetçi seçilir. Genel kurulca asıl üye sayısı kadar yedek üye seçilebilir. Çalışma konusu, ortak sayısı ve ciro gibi kıstaslara göre belirlenen kooperatiflerin denetleme organı üyeleri ve yedeklerinin, seçilmelerini takiben en geç dokuz ay içinde kooperatifçilik eğitim programını tamamlamaları şarttır. 

2. Rapor düzenlenmesi:

Madde 67 – Denetçiler her yıl yazılı bir raporla beraber tekliflerini genel kurula sunmaya mecburdurlar. 

A) Kooperatif birlikleri:

Madde 72 – Konuları aynı veya birbiriyle ilgili nitelikte olan 7 veya daha çok kooperatif tarafından birlikler kurulabileceği anasözleşmelerinde tesbit edilebilir. Bu birlikler kooperatif şeklinde kurulur. (Ek: 6/10/1988 - 3476/17 md.) İlgili bakanlık tarafından bölgeler belirlendiği takdirde, bu bölgelerde aynı çalışma konularına sahip birden fazla kooperatif birliği kurulamaz. (Ek dördüncü fıkra:21/10/2021-7339/10 md.) 

YEDİNCİ BÖLÜM 

Kooperatiflerin Dağılması 

A) Dağılma sebepleri: 

Madde 81 – (Değişik: 6/10/1988 - 3476/20 md.) 

Kooperatif: 

6. Üç yıl olağan genel kurulunu yapmaması halinde,

7. Amacına ulaşma imkanının bulunmadığının ilgili Bakanlıkça tespiti halinde mahkemeden alacağı kararla, 

Dağılır. 

Konut kooperatiflerinde yapı kullanma izninin alınmasını müteakip en geç bir yıl içinde ortakların Kat Mülkiyeti Kanununa göre ferdi münasebet işleri sonuçlandırılır. 

D) Birleşme suretiyle dağılma: 

Madde 84 – Bir kooperatif bütün aktif ve pasifleriyle diğer bir kooperatif tarafından devralınmak suretiyle dağıldığı takdirde aşağıdaki hükümler uygulanır: 

11. Birleşme neticesinde dağılan kooperatifin ortakları için şahsi sorumluluk veya ek ödeme yükümlülüğü doğduğu veya ağırlaştığı taktirde birleşme kararı, ancak bütün ortakların 3/4 ünün çoğunluğu ile verilebilir. Sorumluluğa ve ek ödeme yükümlülüğüne mütedair hükümler birleşme kararına katılmamış olan ve bundan başka kararın ilanı tarihinden başlamak üzere üç ay içinde kooperatiften çıkacağını bildiren ortaklara uygulanmaz.

E) Bir kamu tüzel kişiliği tarafından devralınmak: 

Madde 85 – Bir kooperatifin varlığı, belediye, ekonomik bir Devlet kuruluşu, kamu müessesesi veya kamuya yararlı dernek veya cemiyetler tarafından da devralınabilir. Bu takdirde genel kurulca alınacak kararın dağılmaya ait hükümlere göre tescil ve ilan ettirilmesi gerekir. Bu gibi kooperatif varlığının, Devlete ait ekonomik kuruluş veya herhangi bir ekonomik kuruluş veya herhangi bir dernek veya cemiyet tarafından devralınması hallerinde genel kurul tasfiye yapılmamasına karar verebilir. Devir kararının ilan edildiği tarihten itibaren kooperatifin aktif ve pasifi devralana intikal etmiş olur. Dağılan kooperatifin adı ticaret sicilinden sildirilir. Bu husus ayrıca ilan ettirilir.

Birleşen müessese ile kooperatifin alacaklılarından her biri ilan tarihinden itibaren üç ay içinde yetkili mahkemeye başvurmak suretiyle birleşmeye itiraz edebilir.

SEKİZİNCİ BÖLÜM 

Ticaret Bakanlığının Görev ve Yetkileri 

B) Bakanlık temsilcileri ve kararların yürürlük şartı: 

Madde 87 – (Başlığı ile Birlikte Değişik:21/10/2021-7339/12 md.) Kooperatiflerin, kooperatif birliklerinin, merkez birliklerinin ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliğinin, genel kurul toplantılarından en az onbeş gün önce ilgili Bakanlıktan temsilci talebinde bulunması zorunludur. Genel kurul toplantıları, Bakanlık temsilcisinin huzuru ile açılır ve devam eder. Temsilci, toplantının kanunlara, anasözleşmeye ve gündeme göre yürütülmesine nezaret eder. Genel kurul toplantı tutanağı ile toplantıya katılanların listesi temsilci tarafından imzalanır. Temsilci, genel kurulda, kanun ve anasözleşmeye aykırı olarak alınan kararlar hakkındaki görüşünü tutanakta belirtir. Usulüne uygun talepte bulunulduğu halde, temsilci toplantıya katılamaz ise ilan edilen saatten bir saat sonra toplantıya başlanır. 

Cezai sorumluluk: 

Ek Madde 2 – (Ek: 6/10/1988 - 3476/26 md.; Değişik: 23/1/2008-5728/340 md.) 1. 8 inci maddenin üçüncü ve dördüncü fıkralarına, 16 ncı maddenin beşinci fıkrasına, 24 üncü maddenin birinci fıkrasına, 46 ncı maddenin ikinci fıkrasına, 56 ncı maddenin ikinci ve altıncı fıkralarına, 59 uncu maddenin dördüncü, altıncı, yedinci ve sekizinci fıkralarına, 62 nci maddenin ikinci fıkrası gereği sorumlulukları altında bulunan para, mal, defter, belge ve diğer kooperatif varlıklarını teslim etmeyen ve 90 ıncı maddenin beşinci fıkrasına aykırı hareket eden kooperatif ve üst kuruluşlarının yönetim kurulu üyeleri ve memurları ile 72 nci maddenin dördüncü fıkrasına aykırı hareket eden kooperatif üst kuruluşlarının yönetim kurulu üyeleri üç aydan iki yıla kadar hapis ve elli günden beşyüz güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılırlar.

(1) 2. 45 inci maddenin birinci fıkrası gereği genel kurulu zamanında olağan toplantıya çağırmayan yönetim kurulu üyeleri ile 2 nci maddenin dördüncü fıkrasına, 8 inci maddenin ikinci fıkrasına, 16 ncı maddenin birinci fıkrasına, 66 ncı maddenin ikinci fıkrasına ve 90 ıncı maddenin üçüncü fıkrasına aykırı hareket eden kooperatif ve üst kuruluşlarının yönetim kurulu üyeleri dokuz aya kadar hapis ve otuz günden üçyüz güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılırlar.

(2) 3. 56 ncı maddenin ikinci ve dördüncü fıkralarına, 66 ncı maddeye, 67 nci maddenin birinci ve ikinci fıkralarına aykırı hareket eden ve ek 3 üncü maddeye aykırı uygulamaları araştırmayan kooperatif ve üst kuruluşlarının denetim kurulu üyeleri bir aydan dokuz aya kadar hapis ve otuz günden üçyüz güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılırlar.

(3) 4. (Ek:21/10/2021-7339/14 md.) Ek 5 inci maddenin ikinci fıkrasına ve bu madde kapsamında çıkarılan yönetmelikte belirlenen yükümlülüklere aykırı hareket eden yönetim kurulu üyelerinin her biri, her bir yükümlülük için ayrı ayrı olmak üzere bin Türk lirası idari para cezası ile cezalandırılır. Aynı denetim kapsamında aynı kişiye verilebilecek idari para cezalarının toplam tutarı onbin Türk lirasını geçemez. İlgili bakanlık, kooperatifler ve üst kuruluşlarının yönetim ve denetim kurulu üyeleri ile memurları hakkında görevlerine ilişkin olarak işledikleri suçlardan dolayı açılan kamu davalarına katılma talebinde bulunabilir. (Ek fıkra:21/10/2021-7339/14 md.) Bu maddede öngörülen idari para cezaları ilgili Bakanlık tarafından uygulanır. İlgili Bakanlık, bu yetkisini il müdürlüklerine devredebilir. Bu Kanuna göre verilen idari para cezaları, tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenir.

TİCARET BAKANLIĞINA KOOPERATİF GENEL KURUL BAŞVURUSU NASIL YAPILIR

Toplantı Tarihi: 

Kooperatiflerin olağan genel kurul toplantıları her yılın ilk 6 ayı içinde (Haziran ayı sonuna kadar) ve en az yılda bir kere yapılması zorunludur. Olağanüstü toplantılar her zaman yapılabilir.

* Olağan genel kurul toplantısını ilk 6 ay içinde yapmayan kooperatifler hakkında Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmaktadır.

Ortaklara Çağrı:

Genel kurul toplantısı için ortaklara yapılacak olan çağrı toplantı gününden en az 30 gün önce ve en çok 2 ay içinde yapılmış olması gerekmektedir. Çağrıda, birinci toplantıda çoğunluk sağlanamadığı takdirde, yapılacak olan sonraki toplantının tarihi, saati ve yeri açıklanarak yeni bir bildirime gerek kalmaksızın bir defada ortaklara duyuru yapılabilir. Toplantının ertelenmesi durumunda toplantılar arasında en az 7 ve en fazla 30 gün süre bulunması gerekir.

Temsilci Talebi:

Temsilci talebi için toplantıdan en az 15 gün önce Ticaret İl Müdürlüğüne genel kurul tarihi, yeri ve gündemi belirtilerek yazılan dilekçe ve aşağıda belirtilen gerekli diğer evraklarla birlikte başvurulur.

* İkinci toplantı için Müdürlüğümüze ikinci bir dilekçe ile yeniden temsilci isteminde bulunulması gerekmektedir. Sürelerin hesabında duyuru ve toplantı günleri hesaba katılmaz.

Aşağıda belirtilen evraklar genel kurul toplantı tarihinden en az 15 gün önce İl Müdürlüğüne teslim edilmeli ve bilgilerin tamamının eksiksiz ve doğru bir şekilde doldurulması gerekmektedir. 

*1163 Sayılı Kooperatifler Kanununun 47. Madde hükümlerine göre yapılmak istenen toplantılarda 15 günlük süre aranmamakla birlikte bu durum yönetim kurulu kararı ve İl Müdürlüğüne başvuru dilekçesinde belirtilmelidir.

• Dilekçe (En az 2 imzalı - Örn. Dilekçe)
• Yönetim kurulu kararı örneği (Yönetim harici, anasözleşmenin 27.maddesine istinaden olursa gerekli evraklar - Örn. Karar )
• Gündem (Örn. Gündem)
• Temsilci ücreti makbuzu (Defterdarlığa ya da Defterdarlık IBAN numarasına* vergi numarası ve kooperatif adıyla yatırılmalı- Örn. Makbuz)

Aşağıda listelenen evraklar toplantı bitiminde Bakanlık Temsilcisine ya da 15 gün içerisinde İl Müdürlüğüne teslim edilmesi gerekmektedir.

• Çağrı Listesi (İadeli taahhütlü davet mektubu listesi ve/veya elden imza karşılığı teslim listesi ve/veya gazete ilanı vb.)
• Genel Kurul Toplantı Tutanağı (Bakanlık Temsilcisi ve Divan Üyeleri tarafından imzalı)
• Yönetim Kurulu Faaliyet Raporu (Sadece olağan toplantılarda)
• Denetim Kurulu Raporu (Sadece olağan toplantılarda)
• Hazirun Listesi (Yönetim Kurulu, Bakanlık Temsilcisi ve Divan Üyeleri tarafından imzalı)
• Bilanço, Gelir-Gider Cetvelleri ve Damga Harcı Makbuzu (Sadece olağan toplantılarda, Yönetim Kurulunca imzalı
• Genel Durum Bildirim Formu (Yönetim Kurulu seçimi varsa doldurulacak)
• Mal Bildirim Formu (Yeni seçilen yada görevden ayrılan yönetim kurulu olması halinde, yönetim kurulu üyeleri tarafından doldurularak her biri ayrı kapalı zarf içinde birlikte bir dilekçe ekinde verilecektir)

KAYNAK: https://ankara.ticaret.gov.tr/esnaf-sanatkarlar-ve-kooperatifcilik-isleri/kooperatiflerle-ilgili-basvurular/kooperatif-genel-kurul-basvurusu

1163 SAYILI KOOPERATİFLER KANUNUNDA CEZAİ HÜKÜMLER

• Madde 25 – ...Her ortak ne suretle olursa olsun öğrenmiş olduğu kooperatife ait iş sırlarını, sonradan ortaklık hakkını kaybetmiş olsa dahi daima gizli tutmak zorundadır. Bu mecburiyete uymıyan ortak meydana gelecek zararlardan kooperatife karşı sorumlu olduğu gibi kooperatifin şikayeti üzerine herhangi bir zarar umulmasa dahi bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.  

• Madde 62 – ... Yönetim Kurulu üyeleri ve kooperatif memurları, kendi kusurlarından ileri gelen zararlardan sorumludurlar. Bunların suç teşkil eden fiil ve hareketlerinden ve özellikle kooperatifin para ve malları bilanço, tutanak, rapor ve başka evrak, defter ve belgeleri üzerinde işledikleri suçlardan dolayı kamu görevlisi gibi cezalandırılır.

• c) ...Dış denetim yapacak denetçiler ile denetim yetkisi verilen birlik ve merkez birliğinin denetimle görevlendirilen personeli, görevleri sebebiyle işledikleri suçlardan dolayı, fiillerinin niteliğine göre 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun kamu görevlilerine ait hükümleri uyarınca cezalandırılır. Dış denetim ve bu denetimi yapacak denetçiler hakkında da 65 inci maddenin altıncı, yedinci ve sekizinci fıkraları uygulanır. 

• Ek Madde 2 – (Ek: 6/10/1988 - 3476/26 md.; Değişik: 23/1/2008-5728/340 md.) 

          1. 8 inci maddenin üçüncü ve dördüncü fıkralarına, 16 ncı maddenin beşinci fıkrasına, 24 üncü maddenin birinci fıkrasına, 46 ncı maddenin ikinci fıkrasına, 56 ncı maddenin ikinci ve altıncı fıkralarına, 59 uncu maddenin dördüncü, altıncı, yedinci ve sekizinci fıkralarına, 62 nci maddenin ikinci fıkrası gereği sorumlulukları altında bulunan para, mal, defter, belge ve diğer kooperatif varlıklarını teslim etmeyen ve 90 ıncı maddenin beşinci fıkrasına aykırı hareket eden kooperatif ve üst kuruluşlarının yönetim kurulu üyeleri ve memurları ile 72 nci maddenin dördüncü fıkrasına aykırı hareket eden kooperatif üst kuruluşlarının yönetim kurulu üyeleri üç aydan iki yıla kadar hapis ve elli günden beşyüz güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılırlar.

• (1) 2. 45 inci maddenin birinci fıkrası gereği genel kurulu zamanında olağan toplantıya çağırmayan yönetim kurulu üyeleri ile 2 nci maddenin dördüncü fıkrasına, 8 inci maddenin ikinci fıkrasına, 16 ncı maddenin birinci fıkrasına, 66 ncı maddenin ikinci fıkrasına ve 90 ıncı maddenin üçüncü fıkrasına aykırı hareket eden kooperatif ve üst kuruluşlarının yönetim kurulu üyeleri dokuz aya kadar hapis ve otuz günden üçyüz güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılırlar.

• (2) 3. 56 ncı maddenin ikinci ve dördüncü fıkralarına, 66 ncı maddeye, 67 nci maddenin birinci ve ikinci fıkralarına aykırı hareket eden ve ek 3 üncü maddeye aykırı uygulamaları araştırmayan kooperatif ve üst kuruluşlarının denetim kurulu üyeleri bir aydan dokuz aya kadar hapis ve otuz günden üçyüz güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılırlar.

• (3) 4. (Ek:21/10/2021-7339/14 md.) Ek 5 inci maddenin ikinci fıkrasına ve bu madde kapsamında çıkarılan yönetmelikte belirlenen yükümlülüklere aykırı hareket eden yönetim kurulu üyelerinin her biri, her bir yükümlülük için ayrı ayrı olmak üzere bin Türk lirası idari para cezası ile cezalandırılır. Aynı denetim kapsamında aynı kişiye verilebilecek idari para cezalarının toplam tutarı onbin Türk lirasını geçemez. İlgili bakanlık, kooperatifler ve üst kuruluşlarının yönetim ve denetim kurulu üyeleri ile memurları hakkında görevlerine ilişkin olarak işledikleri suçlardan dolayı açılan kamu davalarına katılma talebinde bulunabilir. (Ek fıkra:21/10/2021-7339/14 md.) Bu maddede öngörülen idari para cezaları ilgili Bakanlık tarafından uygulanır. İlgili Bakanlık, bu yetkisini il müdürlüklerine devredebilir. Bu Kanuna göre verilen idari para cezaları, tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenir.

• (Değişik cümle:26/1/2023-7435/2 md.) Kooperatif ve üst kuruluşları yönetim kurulu üyeleri, kooperatifin; ticaret sicili kayıtlarını, fınansal tablolarını, yönetim kurulu yıllık faaliyet raporlarını, genel kurul toplantı evrakını, ortaklarının kimlik, iletişim, pay ve ödemelerine ilişkin bilgilerini KOOPBİS’in kurulmasını müteakip bir yıl içinde KOOPBİS’e aktarmakla yükümlüdür. 

• (Ek cümle:26/1/2023-7435/2 md.) Bu süre Ticaret Bakanlığınca altı aya kadar uzatılabilir. Bu süreçte kooperatifler ve üst kuruluşları, genel kurul toplantısına katılma hakkını haiz ortakları gösteren listeleri bu madde yürürlüğe girmeden önceki hükümlere göre almaya devam ederler. Bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmeyen kooperatif ve üst kuruluşlarının yönetim kurulu üyeleri, ek 2 nci maddenin birinci fıkrasının (4) numaralı bendi uyarınca idari para cezası ile cezalandırılırlar. 

Kooperatifin yönetim kurulu karar defteri kaybolursa ne yapılır?

• 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun

D) Muhasebe usulü ve defterler:” başlıklı 89 uncu maddesi;

“Madde 89 – (Değişik: 15/2/2018-7099/9 md.) Kooperatiflerin, kooperatif birliklerinin, kooperatif merkez birliklerinin ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliğinin muhasebe usulleri ve mecbur olarak tutacakları defterler hakkında 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca çıkarılacak tebliğ ile belirlenir.

Vergi Usul Kanununun bu hususlarla ilgili hükümleri saklıdır.” ve “F) Anonim şirket hükümlerine atıf:” başlıklı 98 inci maddesindeki;

“Madde 98 – Bu kanunda aksine açıklama olmıyan hususlarda Türk Ticaret Kanunundaki Anonim şirketlere ait hükümler uygulanır.” düzenlemeleri gereği,

• 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK)’nun “A) Defter tutma ve envanter” üst başlığı altında düzenlenen “I - Defter tutma yükümlülüğü” başlıklı 64 üncü maddesinin birinci ve dördüncü fıkralarında;

“(1) (Değişik: 26/6/2012-6335/8 md.) Her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde, ticari işlemleriyle ticari işletmesinin iktisadi ve mali durumunu, borç ve alacak ilişkilerini ve her hesap dönemi içinde elde edilen neticeleri, bu Kanuna göre açıkça görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorundadır. Defterler, üçüncü kişi uzmanlara, makul bir süre içinde yapacakları incelemede işletmenin faaliyetleri ve finansal durumu hakkında fikir verebilecek şekilde tutulur. İşletme faaliyetlerinin oluşumu ve gelişmesi defterlerden izlenebilmelidir.

(4) Pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri gibi işletmenin muhasebesiyle ilgili olmayan defterler de ticari defterlerdir. (Ek cümleler: 27/12/2020-7262/27 md.) …” hükümlerinden belirtilen yönetim kurulu karar defterinin tutulması zorunlu olup,

TTK’nın  “I - Belgelerin saklanması, saklama süresi” başlıklı 82 inci maddesinin birinci ve yedinci fıkrasında;

“MADDE 82- (1) Her tacir;

a) Ticari defterlerini, envanterleri, açılış bilançolarını, ara bilançolarını, finansal tablolarını, yıllık faaliyet raporlarını, topluluk finansal tablolarını ve yıllık faaliyet raporlarını ve bu belgelerin anlaşılabilirliğini kolaylaştıracak çalışma talimatları ile diğer organizasyon belgelerini…

sınıflandırılmış bir şekilde saklamakla yükümlüdür.

(7) Bir tacirin saklamakla yükümlü olduğu defterler ve belgeler; yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet veya hırsızlık sebebiyle ve kanuni saklama süresi içinde zıyaa uğrarsa tacir zıyaı öğrendiği tarihten itibaren otuz gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yer yetkili mahkemesinden kendisine bir belge verilmesini isteyebilir. Bu dava hasımsız açılır. Mahkeme gerekli gördüğü delillerin toplanmasını da emredebilir.(1) …” şeklinde belirtildiği üzere tacirler tarafından tutulması zorunlu olan ticari defterlerin, tacirin ihmali olmaksızın yangın, su baskını vb. afetler veya hırsızlık gibi sebeplerle zayi olması durumunda tacir tarafından zıyaın öğrenilmesinden itibaren 30 (otuz) gün içerinde -1/7/2022 tarihli ve 7417 sayılı Kanunun 55 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan ‘’onbeş’’ ibaresi ‘’otuz’’ şeklinde değiştirilmiştir.- “Zayi belgesi” almak üzere ticari işletmesinin bulunduğu yer mahkemesine dava açması gerekmektedir.

• 19/12/2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Ticari Defterlere İlişkin Tebliğ’in “Tutulacak defterler” başlıklı 5 inci maddesinin üçüncü fıkrasında; “(3) Birinci fıkrada sayılan defterlere ilave olarak anonim (Değişik ibare:RG-22/3/2018-30368) , sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ve kooperatifler pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri, limited şirketler ise pay defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri tutmak zorundadır.” Tebliğin “Saklama zorunluluğu” başlıklı 12 nci maddesinin dördüncü fıkrasında TTK’na paralel şekilde tutulması zorunlu defterlerin zayi olması durumunda yetkili mahkemeden “Zayi belgesi” alınmasının gerektiği ifade edilmiştir.

Tebliğ’in “Açılış onayı yapılacak defterler ve onay zamanı” başlıklı 13 üncü maddesinin birinci ve altıncı fıkralarındaki;

“MADDE 13 – (1) Tacirler tarafından fiziki ortamda tutulan yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri, pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defterinin açılış onayları kuruluş sırasında ve kullanmaya başlamadan önce, izleyen faaliyet dönemlerindeki açılış onayları ise defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk ayından önceki ayın sonuna kadar noter tarafından yapılır.

6) (Değişik: RG-1/12/2013-28838) Pay defteri ve yönetim kurulu karar defterinin yenilenmesinin gerektiği durumlarda açılış onayı yapılacak yeni defter, kullanımına son verilecek defterle veya zayi edilmişse zayi belgesi ile birlikte notere ibraz edilir. Yeni defterin açılış onayının yapıldığı sırada noter, eski deftere veya zayi belgesine, yeni defterin açılış onayının yapıldığını tarih ve sayıyı belirterek şerh düşer. Eski defterde veya zayi belgesinde söz konusu şerhi gören noter tekrar bir açılış onayı yapamaz…”

düzenlemeleri uyarınca kooperatiflerin yönetim kurulu karar defterlerinin, defterin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk ayından önceki ayın sonuna kadar noter tarafından onaylanması gerekmekte olup, söz konusu onay işleminin yapılabilmesi için ya eski defterin ya da mahkemeden alınacak zayi belgesinin (defterin zayi olması durumunda) açılış onayı yapılacak defterle birlikte notere ibrazı gerekmektedir.

Kooperatiflerce tutulması zorunlu olan yönetim kurulu karar defterinin zayi olduğu durumlarda yetkili mahkemeden alınacak zayi belgesinin notere ibrazının mevzuatla zorunlu hale getirildiği, söz konusu belge ibraz edilmeksizin yeni yönetim kurulu karar defterinin noter tarafından onaylanmasının hukuken mümkün değildir.

Tarım kredi kooperatifi kefil olduğu bireysel krediden sorumlu mudur?

 Hukuk Genel Kurulu         2014/169 E.  ,  2015/2347 K.

"İçtihat Metni"

MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki "itirazın iptali" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Bigadiç Sulh Hukuk Mahkemesince davanın reddine dair verilen 05/10/2011 gün ve 2011/384 E. 2011/527 K. sayılı kararın incelenmesi, davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin 04/04/2012 gün ve 2012/5773 E. 2012/8985 K. sayılı ilamı ile;

(…Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü.

Davacı vekili dilekçesinde, davalı kooperatifin müştereken ve müteselsilen kefil olduğu kredi sözleşmesinden kaynaklanan alacağın tahsili için başlattığı takibe vaki itirazın iptali, takibin devamı ile icra inkar tazminatının tahsilini talep ve dava etmiştir.

Davalı, davanın reddini dilemiştir.

Mahkemece yapılan yargılama sonunda; davalı kooperatifin bireysel kredi sözleşmesinde kefaleti için Genel Kurul tarafından borçlanma iradesinin bulunmaması sebebiyle davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Davalı kooperatif ana sözleşmenin 7/1-I maddesinde “Kredi alınan banka, kurum ve kuruluşlara kooperatif tüzel kişiliğine ait taşınır ve taşınmaz malları ipotek ettirmek ve ortakları adına kefalette bulunmak” şeklinde hüküm bulunduğu görülmektedir. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü başlıklı davalı Esenli Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Ana Sözleşmesinin 6.maddesi gereğince kooperatifin amacı gösterilmiştir. Bu amaç doğrultusunda davacı bankadan alınan kredi için ayrıca Genel Kuruldan karar almak suretiyle müteselsil kefalette bulunma yetkisini aramak amaç dışında bir faaliyeti olmayan kooperatif için gerekmeyen bir işlemdir. Müteselsil borçluluk ve kefalette imzası bulunanların yetkili temsilci olmadıkları iddia olunmamıştır. Ana sözleşmenin 6 ve 7/1-I maddeleri gereğince davalının sorumlu bulunduğu düşünülmek suretiyle inceleme ve değerlendirme yapılması yerine yanlış ve yanılgılı gerekçe ile davanın reddi bozmayı gerektirmiştir..) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Davacı vekili, davalı kooperatifin ortaklarının kullandığı kredi sözleşmesine müştereken ve müteselsilen kefil olduğunu, ancak davalı ve diğer borçluların temerrüde düşerek borcu ödemediklerini, bu nedenle davalı ile birlikte diğer borçlular aleyhine icra takibine girişildiğini, davalının borca itiraz ettiğini ve icra takibinin durduğunu, ortakları adına kefalette bulunmanın tarımsal kalkınma kooperatifinin çalışma alanına girdiğini, bu nedenle itirazın iptali ile icra takibinin devamına ve alacağın %40’ından az olmamak üzere icra inkar tazminatına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı vekili, müvekkilinin tarımsal kalkınma kooperatifi olduğunu, ana sözleşmeye göre ancak tarımsal nitelikli işlemler yapabileceğini, imzalanan sözleşmenin tarımsal bir kredi olmadığını, bireysel tüketici kredisi olduğunu, kooperatif genel kurulundan yetki alınmadığını, atılan imzaların kooperatifi değil imzayı atan temsilciyi bağladığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

Mahkemece, davalı kooperatif yöneticilerinin bireysel kredi sözleşmesine kefil olduğu, tarımsal nitelikli bir kredi sözleşmesi olmadığı, kooperatif ana sözleşmesi incelendiğinde kooperatifin amacının tarımsal faaliyetlerle çerçevelendirildiği, bu nedenle yöneticiler tarafından temsil yetkisinin sınırlarının aşıldığı, genel kurul tarafından ortaklarla birlikte müteselsilen borçlanma kararı alınmadığı halde kooperatifin borç altına sokulduğu ve borçlanmanın kooperatifin kuruluş amacıyla bağdaşmadığı kabul edilerek, kooperatif ana sözleşmesinin 7/1-L maddesinde çalışma konuları arasında “ortaklık adına kefalette bulunmak” sayılmışsa da; bu maddedeki amacın kooperatifin kuruluş amacıyla sınırlı olduğunun kuşkusuz olduğu kabul edilerek davanın reddine karar verilmiştir.

Davacı vekilinin kararı temyizi üzerine Özel Dairece yukarıda yazılı gerekçe ile bozulmuş; mahkemece, önceki gerekçeler tekrar edilip genişletilerek direnme kararı verilmiştir.

Direnme kararını davacı vekili temyize getirmektedir.

Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; tarımsal kalkınma kooperatiflerinin amaçları doğrultusunda ortakları lehine kefalette bulunup bulunamayacağı, bireysel kredi sözleşmesine kefil olunmasının tarımsal kalkınma kooperatifi olan davalının amaçları ile bağdaşıp bağdaşmadığı, bunun sonucuna göre davalı kooperatifin takibe konu borçtan sorumlu tutulup tutulamayacağı noktasında toplanmaktadır.

Öncelikle işin esası ile ilgili yasal düzenlemelerin üzerinde durulması gerekmektedir.

Sınırlı Sorumlu Esenli Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Anasözleşmesinin '' Amaç '' başlıklı 6. maddesi;

''... Kooperatifin amacı:

a)Ortakların her türlü bitkisel, hayvancılık, ormancılık konularındaki istihsalini geliştirmek ve ihtiyaçları ile ilgili temin, tedarik, işletme, pazarlama, değerlendirme faaliyetlerinde bulunmak,

b)Ortakların ekonomik ve sosyal yönden gelişmelerine yardımcı olmak, iş sahası temin etmek,

c)Ortakların ekonomik gücünü arttırmak için tabii kaynaklardan faydalanmak, el ve ev sanatları ile tarımsal sanayinin gelişmesini sağlayıcı tedbirler almaktır.” şeklindedir.

''Çalışma Konuları'' başlıklı 7. madde;

''... Kooperatif, kuruluş amacına uygun olarak aşağıda belirtilen konularda gerekli gördüklerini seçer,

…l)Kredi alınan banka, kurum ve kuruluşlara kooperatif tüzel kişiliğine ait taşınır ve taşınmaz malları ipotek ettirmek ve ortakları adına kefalette bulunmak...” açıklamasını içermektedir.

Sözleşmenin 53.maddesi uyarınca;

''... Genel kurulun görevleri şunlardır:

…p)Proje konusu ve keşif bedeli de göz önünde tutulmak suretiyle yönetim kuruluna borçlanma yetkisi vermek, yatırım yapılması ve ortaklarla birlikte müteselsilen borçlanmaya karar almak…”

''Yönetim kurulu Temsil'' başlıklı 70. madde ile;

''…Kooperatifi temsile yetkili olanlar kooperatifin konularının sınırları içerisinde çeşitli işleri hukuki işlemleri, kooperatif adına yapmak ve kooperatifin unvanını kullanmak hakkına sahiptirler…”

Ayrıca 127. madde ile;

''... Bu anasözleşmede aksine açıklama olmayan hususlarda 3476 Sayılı Kanunla değişik 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu ile bu kanunun 98. maddesine atfen 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun genel hükümleri ile Anonim Şirket hükümleri uygulanır.”

1163 sayılı Kooperatif Kanununun konuya ilişkin 59.maddesi;

''... Temsile yetkili şahıslar kooperatif namına onun amacının gerektirdiği bütün hukuki işlemleri yapabilir.

Bu temsil yetkisinin sınırlandırılması iyi niyet sahibi üçüncü şahıslara karşı hiçbir hüküm ifade etmez. Temsil yetkisinin sadece esas müessesenin veya bir şubenin işlerine hasrolunmasına veya kooperatif unvanının birlikte kullanılmasına dair ticaret siciline tescil edilmiş olan kayıtlar saklıdır.

Yönetime veya temsile yetkili şahısların kooperatife ait görevlerini yürütmeleri esnasında meydana getirdikleri haksız fiillerden doğan zararlardan kooperatif sorumludur…” şeklindedir.

Uyuşmazlığın çözümü yönünden 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun ''Temsil salahiyeti'' başlıklı 21. maddesinin de değerlendirilmesi zorunludur. Madde uyarınca;            

''...Temsile salahiyetli olanlar şirketin maksat ve mevzuuna dahil olan her nevi işleri ve hukuki muameleleri şirket adına yapmak ve şirket unvanını kullanmak hakkını haizdirler.

Temsil salahiyetinin tahdidi, hüsnüniyet sahibi üçüncü şahıslara karşı hüküm ifade etmez. Ancak temsil salahiyetinin sadece merkezin veya bir şubenin işlerine hasrolunduğuna veya müştereken kullanılmasına dair tescil ve ilan edilen tahditler muteberdir…”

Anılan mevzuat çerçevesinde somut olay ele alındığında; davacı banka tarafından davalı tarımsal kalkınma kooperatifinin ortaklarına bireysel tüketici kredisi kullandırıldığı, davalı kooperatifin ortakları yararına ve ortaklarının yanında kullanılan krediye müteselsilen kefil olduğu, tarımsal kredi kooperatifi ortaklarının temerrüde düşmesi üzerine, davacı bankanın ortaklar ve tarımsal kredi kooperatifi aleyhine icra takibine giriştiği, kullanılan kredinin tarımsal nitelikli kredi olmadığı, bireysel tüketici kredisi olduğu, kooperatif genel kurulundan yetki alınmadığı, atılan imzaların kooperatifi bağlamayacağı, imzayı atan yöneticileri bağlayacağı gerekçesiyle takibe itiraz edildiği anlaşılmaktadır.

Bu aşamada belirtilmelidir ki davalı kooperatif tarafından kredi sözleşmesini imzalayan kooperatif yöneticilerinin yetkili temsilci olmadıkları yönünde bir uyuşmazlık bulunmamaktadır.

Dosya kapsamında bulunan Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğünün yazıları, Esenli Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Karar Defterleri ve genel kurul kararlarından; Tarım ve Köyişleri Bakanlığının damızlık sığır yetiştiriciliği projesi kapsamında davalı kooperatif ortaklarının davacı bankadan bireysel kredi kullandıkları, davalı kooperatifin de ortaklarına kefil olduğu anlaşılmaktadır.

Davalı Esenli Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi 2008 yılı Olağan Genel Kurul Toplantı Tutanağı incelendiğinde; beş numaralı karar ile ortaklar mülkiyetinde bulunan 300 başlık damızlık sığır yetiştiriciliği projesinin 2009 yılı yatırım programından uygulanması için yönetim kuruluna oy birliği ile yetki verildiği, altı numaralı karar ile söz konusu proje ile ilgili kooperatif adına borçlanma sözleşmeleri imzalama, bankalardan para çekme, yatırma ve diğer uygulamalarla ile ilgili yönetim kuruluna oy birliği ile yetki verildiği görülmektedir.

Toplantı Tutanağı incelendiğinde ise: altı numaralı karar ile uygulanmakta olan ortaklar mülkiyetinde 180 başlık damızlık sığır yetiştiriciliği projesi ile ilgili yönetim kuruluna borçlanma sözleşmesi imzalama, ortaklara kefil olma, bankalardan para çekme, yatırım vb. konularda oy birliği ile karar verildiği görülmektedir.

Şu durumda amacı üyelerinin ekonomik kalkınmasını sağlamak olan davalı kooperatifin, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın hayvancılık ile ilgili destekleme projesine üyelerinin katılımının sağlanması amacıyla davacı bankadan kullandıkları bireysel kredi sözleşmesine kefil olması kooperatifin kuruluş amacıyla uyumlu olup, yetkili temsilcilerin bu amaç doğrultusunda imzaladıkları kefalet sözleşmesinden davalı kooperatif sorumludur.

Belirtilmelidir ki, yöneticilerin kullandığı yetki kooperatif genel kurulunun devir ve terk edemeyeceği yetkilerden de değildir.

Bu nedenlerle mahkemenin; yönetim kurulunun üyelerinin bireysel kredi sözleşmesine kefil olmasının kooperatifin kuruluş amacıyla bağdaşmadığı, kefalet sözleşmesinin imzalanabilmesi için genel kuruldan yetki alınması yönündeki gerekçesi yerinde değildir.

O halde, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulması gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.

Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

S O N U Ç : Yukarıda belirtilen nedenlerle davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında belirtilen nedenlerden dolayı BOZULMASINA,

23.10.2015 gününde oybirliği ile karar verildi.

Aynı anda iki tarımsal kalkınma kooperatifine ortak olunur mu?

 23. Hukuk Dairesi         2013/154 E.  ,  2013/323 K.

"İçtihat Metni"

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi (Ticaret Mahkemesi Sıfatıyla)

Taraflar arasındaki yönetim kurulu kararının iptali davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacılar vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.

-K A R A R-

Davacılar vekili, müvekkillerinin davalı kooperatifin üyesi iken 2003 yılında istifa ettiklerini, istifaları kabul edilirken tekrar kooperatife üye olmak istenildiğinde 20 iş günü içinde ortak olarak alınılacağına dair kooperatifin karar aldığını, müvekkillerinin üye olmak için kooperatife başvuruda bulunup sermaye payını banka hesabına yatırdıklarını, üye olmak için tüm şartları haiz oldukları halde gerekçe gösterilmeden taleplerinin reddedildiğini, müvekkilerinin anasözleşmenin 9. maddesindeki şartlara sahip olduğunu ileri sürerek, yönetim kurulunun üye olma taleplerinin reddine dair kararın iptali ile müvekkilinin kooperatife üye olmasına hükmen karar vermesini talep ve dava etmiştir.

Davalı vekili, mahkeme kararı ile hükmen üye yapılması şeklinde bir uygulamanın yasada olmadığını, yönetim kurulunun 25.12.2009 tarihli kararının hukuka uygun olduğunu, davacıların anasözleşmedeki şartları taşımadığını, halen Bulak Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi'ne üye olduklarını savunarak, davanın reddini istemiştir.

Mahkemece, iddia, savunma, benimsenen bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre; davacıların davalı kooperatif anasözleşmesinin 9/c maddesindeki şartları taşımadığından üyeliklerinin reddine dair yönetim kurulu kararında hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Kararı, davacılar vekili temyiz etmiştir.

Dava, yönetim kurulunun üyeliğe kabul etmeme kararının iptali ile üyeliğin hükmen tescili istemine ilişkindir.

Davalı S.S. ... Kooperatifi'ne ait anasözleşmenin 5. maddesinde "Kooperatifin çalışma bölgesi ...dür" hükmü düzenlenmiş, yine aynı sözleşmenin ortaklığa girme şartları ve ek ödemelere ilişkin 9. maddesinin b bendinde "5. maddede belirtilen çalışma bölgesi içinde en az bir yıl ikamet etmiş olmak" aynı maddenin c bendinde ise" aynı bölgede başka bir tarımsal kalkınma kooperatifinin ortağı olmamak" hükmü düzenlenmiştir.

Mahkemece, davalı kooperatifin anasözleşme hükümleri değerlendirilerek bir hüküm kurulması gerekirken, ... ...ve ... Genel Müdürlüğü'nün hukuki bir bağlayıcılığı bulunmayan ve anasözleşmenin 9. maddesine aykırı düşen 21.12.2010 tarihli yazısındaki " ...bir şahsın çalışma bölgeleri farklı olsa da aynı anda iki tarımsal tarımsal kalkınma kooperatifine ortaklığı mümkün görünmemektedir" görüşüne ve aynı yöndeki bilirkişi raporuna itibarla yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır.

Mahkemece, davacıların farklı çalışma bölgelerinde aynı anda iki tarımsal kalkınma kooperatifine ortak olmalarının mümkün olduğu, 9. maddenin buna engel olmadığı gözetilerek, S.S. ...Kalkınma Kooperatifi ve S.S. ... Kooperatifi'nin aynı çalışma bölgesi içinde olup olmadığı, bu Kooperatifler aynı çalışma bölgesi içinde değil iseler, davacıların davalı kooperatifin çalışma bölgesinde en az bir yıl ikamet edip etmedikleri hususları üzerinde durulması, diğer anlatımla davalı kooperatif anasözleşmesinin 9. maddesindeki ortaklık şartlarını taşıyıp taşımadıkları araştırılıp sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, yanılgılı gerekçe ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, davacılar vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün, davacılar yararına BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 23.01.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Ortak olma koşullarının kaybedilmesi halinde kooperatif ortaklığı kendiliğinden sona erer mi?

 23. Hukuk Dairesi         2014/1339 E.  ,  2014/2142 K.

"İçtihat Metni"

MAHKEMESİ : Yenice(Karabük) Asliye Hukuk Mahkemesi

TARİHİ : 31/01/2013

NUMARASI : 2010/135-2013/12

Taraflar arasındaki kooperatif üyeliğinden ihraç kararının iptali davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacılar vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.

-K A R A R-

Davacılar vekili, davalı kooperatifin üyesi olan müvekkillerinin aynı zamanda Karabük bölgesinde faaliyet gösteren B... Köyü Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi'nin de üyesi olduklarını, davalı kooperatifin müvekkillerinden B... Köyü Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi'nden istifa ettiklerine dair yazı istediğini, ancak müvekkillerinin her iki kooperatifin çalışma bölgelerinin farklı olması nedeniyle istifa etmediklerini, bunun üzerine davalı kooperatifin 06.08.2010 tarihli yazı ile müvekkillerinin ortaklıktan ihraç edildiğini bildirdiğini, ancak ihraç yetkisinin yönetim kurulunun teklifi ile genel kurulda olduğunu, çıkarılma kararının ortağa tebliğ edilmek üzere on gün içinde notere tevdi edilmesi gerektiğini, her iki kooperatifin çalışma bölgelerinin farklı olduğunu ileri sürerek, müvekkillerinin ihracına ilişkin yönetim kurulu kararının iptal edilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı kooperatif temsilcisi, 21.05.2000 tarihli genel kurul kararı ile yönetim kuruluna üyeler hakkında ihraç kararı verebilme yetkisi verildiğini, anasözleşmenin 9/c maddesine göre üyelerin aynı bölgede başka tarımsal kooperatife üye olamayacakları halde davacıların aynı çalışma bölgesinde faaliyet gösteren B.. Köyü Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi'ne de üye olduklarını, ihraçların hukuka uygun olduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir.

Mahkemece, iddia, savunma ve tüm dosya kapsamına göre; G...Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi'nin merkezinin Y../Karabük, B.. Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi'nin merkezinin ise Karabük ili olduğu, bu nedenle iki kooperatifin aynı çalışma bölgesinde olduğunun açık olduğu, yönetim kurulunun genel kurul tarafından kendisine verilen yetkiye istinaden karar aldığı, davacıların aynı anda hem davalı kooperatife hem de dava dışı B.. Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi'ne üye olamayacağı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.

Kararı, davacılar vekili temyiz etmiştir.

1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davacılar vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.

2-Dava, ihraç kararının iptali istemine ilişkindir.

Kooperatiflerde ortak olma koşullarının kaybedilmesi halinde ortaklık, kendiliğinden sona ermemektedir. Bu durumdaki ortağa çekilecek ihtarname ile kooperatifin aynı bölgede başka bir tarımsal kalkındırma kooperatifinin ortağı olmamak koşulunu ihlâl ettiği belirtilerek, bu kooperatiften ayrılması, aksi halde ihraç edileceğinin bildirilmesi ve uygun süre verilerek anılan ortak olma koşulunu sağlaması yönünde imkân tanınması, uyarının gereği yerine getirilmediği takdirde ihracına karar verilmesi gerekmektedir. Anasözleşmede ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu'nda anılan ortaklık koşulunu kaybedenler için ihraç öncesinde ihtar gönderilmesi öngörülmemiş ise de, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu'nun 27. maddesinde parasal yükümlülükleri için ihraç öncesinde aranan uygun süre verilmesi koşulunun, kıyasen uygulanması gerekir. Bu uygulamanın YHGK'nın 27.04.2010 tarih ve 16-149 E, 212 K. sayılı ilamında da açıklandığı üzere, hayatın olağan akışına, iyiniyet kurallarına ve kooperatifin amacına uygun olduğunun kabulü gerekir.

Somut olayda, 06.08.2010 tarihli yönetim kurulu kararı ile, ihtara rağmen adı geçen kooperatiften ayrıldığını belgelemeyen S.. U.., M.. U.., R.. U.., S.. U.., A.. İ..'ın (davacıların) üyeliklerinin düşürülmesine karar verilmiştir. Davalı S.S. G... Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi'ne ait anasözleşmenin 5. maddesinde "Kooperatifin çalışma bölgesi G.. Köyü'dür" hükmü düzenlenmiş, yine aynı sözleşmenin ortaklığa girme şartlarına ilişkin 9. maddenin c bendinde ise" aynı bölgede başka bir tarımsal kalkınma kooperatifinin ortağı olmamak" hükmü düzenlenmiştir. Mahkemece, yönetim kurulu ihraç kararı içeriğinde sözü edilen ihtarın yazılı olup olmadığı, yazılı ise davacılara tebliğ edilip edilmediği davacı kooperatiften sorulup; davacılara tebliğ edilmiş bir ihtarnamenin bulunduğunun bildirilmesi halinde ihtarname ve tebliğ belgeleri istendikten sonra makul süre ve ihraç ihtarı içeren bir ihtarnamenin davacılara tebliğ edildiğinin tespiti halinde, davacıların farklı çalışma bölgelerinde aynı anda iki tarımsal kalkınma kooperatifine ortak olmalarının mümkün olduğu, 9. maddenin buna engel olmadığı gözetilerek, S.S. G.. Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi ve S.S. Bulak Tarımsal Kalkınma Kooperatifi'nin aynı çalışma bölgesi içinde olup olmadığı, bu Kooperatifler aynı çalışma bölgesi içinde değil iseler, ihraç kararının anasözleşmenin anılan hükmüne aykırı olduğu sonucuna varılması ve davanın kabulüne karar verilmesi, aynı çalışma bölgesi içinde iseler şimdiki gibi davanın reddine; yazılı bir ihtarname bulunmaması veya yazılı bir ihtarname olup da davacılara tebliğ edilmediğinin ya da ihtarnamenin yukarıda açıklanan ilkeler doğrultusunda makul süre ve ihraç ihtarını içermediğinin tespiti halinde davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeye dayalı yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır.

SONUÇ :Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, davacılar vekilinin diğer temyiz itirazların reddine, (2) numaralı bentte açıklananan nedenlere, temyiz itirazlarının kabulü ile kararın davacılar yararına BOZULMASINA, peşin harcın istek halinde iadesine, kararının tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 20.03.2014 tarihinde oybirliği ile karar verildi.